besin destek deve dikeni

besin destek deve dikeni nedir?

Meryemana dikeni besin destek deve dikeni

(Silybum marianum (L.) Gartner),

Asteraceae (Compositae) familyasının Silybum cinsine
ait doğal olarak yetişen

ve kültürü yapılan tek yıllık bir bitkidir.

1,2 Avrupa ve Akdeniz ülkelerinde antik
dönemlerden beri tanınmaktadır.

lakin Tohumları hemen hemen ikibin senedir karaciğer rahatsızlıklarında
kullanılmaktadır.

ama Günümüzdeki araştırma ve çalışmalarla da karaciğer hastalıkları üzerindeki pozitif etkisi
kanıtlanmıştır.Bu bitki Almanya’da Meryem Ana’yı andıran bir dini simge olarak görüldüğü için bu şekilde
adlandırılmıştır.

lakin Kızılderililerde ise deve dikeni, kutsal diken ve okunmuş diken şeklinde isimlendirilmiştir.
Ama Türkçe’de kullanılan diğer isimleri deve kengeri,

deve kengeli, sütlü kengel, akkız, kenger otu, akdiken,
mübarek diken, yabani enginar, kıbbun ve şevkülmeryemdir.

fakat Meryemana dikeni bitkisi Kuzey Afrika,

ancak Güney Avrupa, Rusya ve Anadolu’da yaygın olarak bulunmaktadır.5
lakin Kaşmir-Hindistan-Pakistan Bölgelerinde de doğal olarak yetişmektedir.

ama Akdeniz ülkelerinde sebze olarak da
kullanılan bitki Türkiye’de Batı ve Güney Anadolu’da İzmir, Aydın, Denizli,

Mersin, Adana, Antakya ve
Marmara Bölgesi’nin sahil kesimlerinde; yol ve tarla kenarları ile boş alanlarda yetişmektedir.

Özellikle
Akdeniz çevresindeki ülkelerde uzun yıllardır karaciğer için tedavi edici olarak kullanılmaktadır.

lakin Botanik Özellikleri

Meryemana dikeni, gövdesi 30-100 cm yükseklikte,

yeşil, seyrek ve yumuşak tüylere sahip 1-2 yıllık otsu bir
bitki olup, yaprakları beyaz damarlı,

soluk yeşil renkli, kenarları derin dişli ve dikenli yapıdadır.

ancak Çiçekleri
toplu şekilde ortada, mor (nadir olarak beyaz) renkte, meyveleri 7 mm kadar uzunlukta ve esmer renkli, uç
kısımlarında 15 mm kadar uzunlukta, düşücü ve beyaz renkte tüy demeti bulunmaktadır.

Akenler siyah
çizgili kahverengimsi renktedir.fakat  Nisan ve Mayıs aylarında çiçek açmaktadır. ama Karakteristik olarak ayırt
edilebilir bir kokuya sahiptir.

Botanik manada meyve olarak isimlendirilen drog yağlı ve acıdır.ancak
Kimyasal Bileşimi
Yapısında; flavolignan türevi bileşikler (silimarin: silibin, izosilibin A ve B, silikristin, silidianin,

dihidrosilibin, 2,3-dihidrosilikristin, 3-deoksisilikristin, 3-deoksisilidianin, izosilikristin,
silandrin, silihermin,
neosilihermin, A ve B);

flavonoitler (taksifolin, kersetin, dihidrokemferol, kemferol, apigenin, naringin,
eriyodiktiyol, krizoeriyol) ve diğer bileşikler (sabit yağlar, steroller, dihidrokoniferil alkol, proteinler ve
müsilaj) bulunmaktadır.

9 Meryemana dikenindeki etken bileşik, silimarin ismi verilen flavonolignan
karışımıdır.

Silimarindeki majör bileşik, silibindir.ama
Meryemana dikeni tohumları genel olarak %1–5 oranında silimarin ihtiva etmektedir.

ancak Tohumlarından
üretilen ekstrelerinde ise %70–80 oranında silimarin bulunmaktadır. ama Meryemana dikeninin diğer organları
(yaprak, çiçek, kök) ise silimarin içermemektedir.11

Meryemana Dikeninin Geleneksel ve Modern Tıp ve Eczacılıkta Kullanımı
Silybum marianum Avrupa ve Akdeniz ülkelerinde antik dönemlerden beri bilinmekte ve kullanılmaktadır.

Romalı doğabilimci Plinus the Elder bal ile karıştırıldığında, safra akışını artırıcı etkisinden bahsetmiştir ki;

ama
bitkinin besin destek deve dikeni karaciğerle alakalı bir durumda kullanımına ilk referans olmuştur

fakat bitkiye Silybum adını kendisi
vermiştir.

Hristiyanlığın ilk dönemlerinde Meryem’e adanmış ve Marian Thistle adıyla anılmıştır.

İki bin
senedir kullanılan Meryemana dikeni için Planta Medica dergisinde,

“geçmişten geleceğe kutsanmış bitki”
ifadesiyle bahsedilmiştir.

Efsaneye göre Meryem bu bitkinin altında dinlenip bebeği İsa’yı emzirirken,
sütünün bir damlası bitkinin yaprakları üzerine düşer ve orada kalır. Bitkinin yapraklarında bulunan beyaz
izlerin bundan kaynaklandığına inanılır.

Bu nedenle John Eveleyn emziren kadınlarda bitkiyi laktasyon artırıcı
etkisiyle tavsiye etmiştir. Theophrastus IV. yüzyılda bu bitkiden Pternix adıyla söz etmiştir.

Eski Yunan’da
hekim Dioscorides hastalarında safra artırıcı, kusturucu ve yılan zehirlenmelerine karşı olumlu etkileri
sebebiyle bu bitkiyi kullanmıştır.

Meyvelerinin karaciğer üzerine spesifik bir olumlu etkisinin olduğu Orta
Çağ’dan beri bilinmektedir.

Paracelsus,

Dioscorides’in paralelinde safra yolları hastalıklarında kullanmıştır.
İtalya’da ve Yunanistan’da

anti-aging (yaşlanma karşıtı) etkisi için kullanılmış olsa da esas etkileri
hepatoprotektif ve karaciğer rejenerasyonunu stimüle edici olmasıdır.

XVI. yüzyıl İngiliz herbalistlerinden
John Gerard bu bitkiyi melankoliden uzaklaşmak ve karaciğerde meydana gelen şikayetler için tavsiye
etmiştir.

İngiliz herbalist Nicholas Culpeper 1650’de karaciğer ve dalak rahatsızlığı bulunan farklı vakalarda

• Deve dikeni,

• karaciğerin sağlıkla çalışmasına destek olmasıyla biliniyor.

• Doğru şekilde

• ve miktarda tüketildiğinde alkol başta olmak üzere birçok zararlı maddenin karaciğer üzerindeki olumsuz etkilerini azalttığı söyleniyor.

• Kan şekerini dengeleme konusunda da vücuda yardımcı oluyor.

• Kolesterolün dengelenmesinde de etkileri olan deve dikeni özellikle yüksek kötü kolesterole düşürücü bir etki oluşturabiliyor.

• Güçlü antioksidan özellikler gösterdiğinden deve dikeni birçok hastalığa karşı vücudu koruyor.

• Bu özelliği sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirici bir etki de oluşturuyor.

• Deve dikeni beynin sağlıkla çalışmasına da destek olduğundan özellikle hafızasını güçlendirmek isteyenlere öneriliyor.

• İleri yaşlarda görülebilen Alzheimer

• ve Parkinson gibi hastalıklara karşı da koruyucu bir etki oluşturduğu söyleniyor.

• Yine ileri yaşlarda ortaya çıkabilen kemik erimesi sorununa da iyi geliyor, kemik sağlığını destekliyor.

• Cilt sağlığını da destekleyen deve dikeni,

• doğru şekilde kullanıldığında hem organların hem de cildin yaşlanmasını geciktiriyor.

• Ciltte oluşabilecek kırışıklıkların oluşumunu hem azaltıyor hem de geciktiriyor.

• lakin standardilize edilmiş toz extract lar kullanmak en etkilisidir

  

  kaynak

1. Baytop T. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün), İlaveli 2. Baskı, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 1999.
2. Sanchez-Sampedro MA, Pelaez R, Corchete P. An Arabinogalactan Protein Isolated From Medium Of Cell Suspensions Cultures Of
Silybum Marianum Gaernt. Carbohydrate Polymers, 2008; 71:634-638.
3. Zeybek U, Haksel M. Türkiye’de ve Dünyada Önemli Tıbbi Bitkiler ve Kullanımları. Zade Sağlık Yayınları, 2010; 138.
4. Çelik SA. Konya ekolojik şartlarında yetiştirilen meryemana (silybum marianum (l.) Gaertner) bitkisinin tohumlarındaki silimarin
ve sabit yağ bileşenlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. T.C. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi,
2009.
5. WHO Monographs on Selected Medicinal Plants, Geneva 2002; Vol. 2.
6. Meriçli AH. Türkiye’nin Değişik Bölgelerinde Yetişen Silybum Marianum Türlerinin Meyvelerinin Flavonolignan Bileşikleri
Yönünden İncelenmesi. Doğa Bilim Der. 1984; 8(2).203